Bizans döneminden kalan en görkemli ve gizemli yapılardan biri, Yerebatan Sarnıcı. Birçok efsaneye konu olan gizemiyle yerli, yabancı turistleri kendine çeken “Yerebatan Sarnıcı nerede, nasıl gidilir, özellikleri nelerdir?” sorularını sizin için cevapladık.
I. Justinianus tarafından 6. yüzyılda yaptırılan sarnıç halk arasında farklı isimlerle de anılır. Birçok mermer sütunun suların içine gömüldüğü sarnıç, güzelliği nedeniyle “Yerebatan Sarayı” olarak da bilinir. Sarnıcın bir diğer adı olan “Bazilika Sarnıcı” adı Hristiyanların burada yaptırdığı kiliseden gelir.
Sarnıç, 140 metre uzunluğu ve 70 metre genişliği ile dikdörtgen bir plana sahip. Neredeyse 10.000 metrekare olan alanın 100.000 ton su depolama kapasitesi var. 9 metre yüksekliğindeki 336 sütun üzerinde yükselen bu yapıya yerin altında olduğu için 52 basamaklı taş bir merdivenden inilerek ulaşılır.
Yerebatan Sarnıcı’nın görülesi birçok detayı olmasına rağmen ters Medusa Başı, Gözyaşı Sütunu gibi bazı eserleri ikonik. 2016 yılında başlayan ve 2022 yılında tamamlanan restorasyon sürecinde bu yapıları görmek için fırsat bulamamış olabilirsiniz. 2022’de yeniden açılan Yerebatan artık çok daha keyifli etkinliklere sahne olurken aynı zamanda da müze olarak gezilir.
Yerebatan Sarnıcı Nerede?
Yerebatan Sarnıcı İstanbul’un Fatih semtinde, Yerebatan caddesindedir.
Yerebatan Sarnıcı'na Nasıl Gidilir?
İstanbul’un Fatih semtine ulaşım seçeneklerini kullanarak Yerebatan Sarnıcı ve hemen Yanındaki Ayasofya Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz. Toplu taşıma ile Yerebatan Sarnıcı nasıl gidilir?
- Avrupa yakasında iseniz Eminönü’nden kalkan tramvaylara binerek Sultanahmet durağında inebilirsiniz.
- Kabataş-Bağcılar tramvay hattı Sultanahmet durağından geçer.
- Anadolu yakasında iseniz Kadıköy’den vapura binip Kabataş, Karaköy, Eminönü’nde inebilirsiniz.
- İnilen durağa göre Kabataş – Zeytinburnu tramvayı, Taksim – Eminönü otobüsüne binebilirsiniz.
- Yenikapı ve Anadolu yakasından geliyorsanız Marmaray’a binerek Sirkeci durağında inebilir, Cağaloğlu – Vilayet çıkışından yürüyerek sarnıca ulaşabilirsiniz.
Hazır Yerebatan Sarnıcı’nı görmeye gitmişken İstanbul'da gezilecek yerler hakkında daha fazla bilgi edinip Fatih çevresini de keşfe çıkabilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı'nın Tarihi ve Önemi
Yerebatan Sarnıcı, Bizans imparatoru Justinianus’un emriyle 532 yılında Stoa Bazilikası’nın altında inşa edilir. İnşasında 7 bin köle çalışan sarnıca, Bozdoğan ve Mağlova kemerleri ile getirilen suyun Taksim’den dağıtıldığı bilinir.
Sütunlar üzerinde yükselen sarnıcın üstü hac tonozla örtülü. Bu yapıyı ilginç kılan sütunlar ise genellikle birçok eski yapıdan toplandığı için birbirinden farklı özelliklere sahip. Farklı mermer türleri, granit gibi malzemelerden üretilen sütunlar genellikle tek parça olsa da iki parçalı olanlar da var.
Sütun başlıklarında Korint ve Dor üslubu görülür. En dikkat çekici olanlar ise yüksek kabartmalı heykel olarak tasarlananlar. Tavus gözü, sarkık dallar, gözyaşı gibi farklı tasvirler; oyma, kabartma şeklinde sütunlarda görülür. Meşhur iki Medusa başı ise Roma döneminin heykel sanatına ait. Roma döneminden kalma yapılardan buraya taşındığı tahmin edilir.
Sarnıç İstanbul’un fethinden sonra bir süre daha kullanılıp ardından terk edilir. 16. yüzyıl ortalarında Hollandalı gezgin P. Gyllius tarafından keşfedildiğinde hatırlanır. Osmanlı döneminde iki büyük onarım gören sarnıç, 2022’de tamamlanan son restorasyondan sonra ziyarete açık.
Sarnıçta Gezilecek Alanlar ve Yapılar
Yerebatan Sarnıcı hikayesi olan bir yer. Buradaki sütun başlıklarının yüzyıllardır halk arasında anlatılan efsaneleri var. Çoğu inanış da aslında Yunan-Roma mitolojisine dayanır.
Sarnıçta Bizans üslubunu yansıtan yüzlerce sütun olsa da aralarından birkaçı çok özel. Bu nedenle Roma döneminden kalma iki Medusa Başı, sarnıca her girenin gözünün ilk aradığı parçalar. Medusa, Roma imparatorlarının zırhlarında bile yer verdiği, kem gözlerden koruma amacı taşıyan bir sembol. Yunan mitolojisine göre gözlerine bakanı taşa çeviren Medusa başları sarnıçta ters olarak yer alır.
Yeraltı dünyasının üç canavarı olan Gorgonlar’dan biri, Medusa. Bakanları taşa çevirdiği için yapıları kötülüklerden ve olumsuzluklardan korumak için kullanılır. Mitolojide Medusa, başı kesilerek öldürülür ve Perseus, bu başı kullanarak düşmanlarını yener. Medusa’nın kesik başının da ters, yan kullanımıyla düşmanları yenme gücü verdiğine inanılır.
Dikkat çeken parçalardan biri de Gözyaşı Sütunu. Her zaman ıslak olduğu ve üzerinde tavuk gözü tasvirleri bulunduğu için halk arasında “Ağlayan Sütun” olarak da anılır. Söylenenlerle göre bazilika ve sarnıç inşaatında ölen sayısız kölenin anısına saygıdan ağlar.
Yerebatan Sarnıcı’nın zemini balıkların olduğu suyla dolu. Bu nedenle tavandan yansıyan loş ışıkların suyun yüzeyine oluşturduğu etki, sütunların ışık – karanlık etkisiyle yansıması büyüleyici. Ahşap platform yerleştirilen sarnıcı dolaşmak eskiye göre daha kolay. Yine de tavandan ve farklı duvarlardan süzülen su nedeniyle ıslak, nemli bir ortamı var.
Restorasyon sonrası konser, etkinlik alanı olarak kullanılan yapının akustiği başarılı. Bu nedenle dolaşırken çevredeki seslere odaklanmayı ihmal etmeyin. Fırsat bulursanız buradaki etkinliklere de mutlaka katılın.
Bonus Bilgi: Tom Hanks, James Bond, Jackie Chan gibi efsane isimler de Yerebatan’daydı! Yerebatan Sarnıcı’nın eşsiz atmosferini Inferno, From Russia with Love, The International, The Accidental Spy filmlerinde görebilirsiniz.
Ulaşım Seçenekleri ve İpuçları
İstanbul’un göz bebeklerinden biri olan Yerebatan Sarnıcı’na ulaşmak için taksiye binebilir, araç kiralayabilir ya da özel aracınızla ulaşım sağlayabilirsiniz. Toplu taşıma ile Fatih semtindeki lokasyona ulaşmak istiyorsanız bulunduğunuz ilçeye göre vapur, tramvay, otobüs, Marmaray kullanabilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı’na giderken şu ipuçlarına dikkat edin:
- Restorasyon sonrası zemin yenilenmiş olsa da içerisinde su bulunduğu için nemli, ıslak olabilir. Kaydırmaz tabanlı ayakkabılar giymek gezintinizi daha konforlu hale getirir.
- İçerisi serin, nemli bir havaya sahip olduğundan özellikle bahar aylarında üzerinize ceket almayı tercih edebilirsiniz.
- Yanınıza bozuk para almak isteyebilirsiniz. Çünkü Yerebatan Sarnıcı’nda suya bozuk para atarken dilek dilemek bir gelenektir.
- Sarnıç içerisinde padişah ve sultan kostümleri giyip fotoğraf çekebileceğiniz süslü bir taht yer alır. Bu nedenle yanınıza fotoğraf makinesi ya da cep telefonunuzu almayı ihmal etmeyin.
- Konser ve şölen etkinliklerini takip ederek tarihi atmosferin içerisinde düzenlenen eğlenceli aktivitelere katılma şansınız var. Biletlerinizi online olarak alabilir, mail ve telefon yolu ile rezervasyon yaptırabilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı’nı dolaştıktan sonra kısa bir yürüyüş yaparak birçok tarihi yapıyı ziyaret edebilirsiniz. Bu nedenle sabah erken saatlerde yola çıkarak günü kültür turu yapacağınız bir etkinlik için ayırmakta fayda var. 5-15 dakikalık yürüyüşlerle Yerebatan Sarnıcı’ndan ulaşabileceğiniz tarihi yerler:
- Şerefiye Sarnıcı
- Gülhane Parkı
- Sultan Ahmet Meydanı
- Sirkeci Tren Garı
- Mısır Çarşısı
- Büyük Valide Hanı
- Kapalıçarşı
- Topkapı Sarayı Müzesi
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi
- Çinili Köşk Müzesi
- İstanbul Arkeoloji Müzesi
Bilet Ücretleri ve Ziyaret Bilgileri
Yerebatan Sarnıcı ziyaret saatleri etkinliklere göre değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle “Yerebatan Sarnıcı kaça kadar açık?” sorusu birkaç farklı şekilde yanıtlanır:
- Dini bayramların 1. günü hariç haftanın her günü saat 09.00 ile 19.00 arasında standart ücretle açıktır.
- Haftanın her günü saat 19.30 ile 22.00 arasında açık kalmaya devam eder ama ücreti farklıdır.
- Night Shift etkinliklerinin yapıldığı günlerde 22.00 ile 00.00 arasında da açık olur.
Yerebatan Sarnıcı giriş ücreti standart saatlerde (09.00 – 19.00):
- Öğrencilere 30 TL
- Yerli Ziyaretçilere 80 TL
- Yabancı Ziyaretçilere 600 TL
Yerebatan Sarnıcı giriş ücreti akşam saatlerinde (19.30 – 22.00):
- Öğrencilere 100 TL
- Yerli Ziyaretçilere 250 TL
- Yabancı Ziyaretçilere 1000 TL
Yerebatan Sarnıcı giriş ücreti Night Shift etkinlik ücretleri değişkendir. Günün her saati ziyaret ve etkinliklere katılım için biletlerinizi online olarak satın alabilirsiniz.
İstanbul’un keşfedilecek bir çok mekanı arasından Yerebatan Sarnıcı sadece bir tanesi! Dünyanın en güzel şehirlerinden biri kabul edilen İstanbul’u hala keşfe çıkmadıysanız Coral Tatil ile planınızı yapabilirsiniz.